Dış ticarette ödeme güvencesi sağlamasıyla bilinen akreditif (LC), özellikle ihracatçılar için önemli bir araçtır.
Ancak, geri dönülemez (irrevocable) bir akreditif mevcutken, ithalatçının henüz sevkiyat yapılmadan siparişi iptal etmek istemesi gibi durumlar yaşanabilir.
Bu senaryo, akreditifin işleyişi açısından bazı temel prensipleri gündeme getirir. Peki, bu durumda ihracatçı bankadan ödeme alabilir mi?
Akreditifin Bağımsızlığı ve Geri Dönülemez Niteliği
Akreditif, altında yatan ticari sözleşmeden ve ithalatçının verdiği siparişten tamamen bağımsızdır. Bankanın taahhüdü, siparişe veya mallara değil, akreditif şartlarına uygun belgelerin kendisine sunulmasına karşı ödeme yapmaktır.
Geri dönülemez bir akreditif, tüm ilgili tarafların (ithalatçı, banka, ihracatçı) rızası olmadan ithalatçı tarafından tek başına iptal edilemez.
İthalatçının siparişi iptal etmesi, bankanın akreditif altındaki taahhüdünü kendiliğinden ortadan kaldırmaz.
Akreditifte Ödeme İçin Belge Sunumunun Kritik Rolü
Akreditif altında ödeme almanın temel şartı, ihracatçının akreditifte talep edilen tüm belgeleri (fatura, çeki listesi vb. ve en önemlisi taşıma belgesi) süresi içinde bankaya sunmasıdır. Ticari akreditiflerde genellikle sevkiyatın gerçekleştiğini kanıtlayan bir taşıma belgesi (konşimento gibi) ibrazı zorunludur.
Sevkiyat ve Belge Olmadan Akreditiften Ödeme Alınır mı?
Bu noktada, eğer sevkiyat yapılmadıysa, ihracatçı akreditifte talep edilen ve sevkiyata bağlı olarak düzenlenen taşıma belgesi gibi zorunlu belgeleri bankaya sunamayacaktır.
Dolayısıyla, ithalatçının siparişi iptal etmesi akreditifi hukuken iptal etmese de, ihracatçının gerekli belgeleri (özellikle sevkiyat belgelerini) sunamadığı durumda, banka akreditif uyarınca ödeme yapma yükümlülüğünde olmayacaktır.
Akreditif, belgeler süresi içinde sunulmadığında geçerliliğini yitirir. Sipariş iptaline ilişkin talepler, akreditiften bağımsız olarak ticari sözleşme üzerinden ele alınmalıdır.